BARTIN ÜNİVERSİTESİ

image/svg+xml
image/svg+xml

Bartin Vakiflari Konusuldu

Yayın Tarihi : 29/05/2013

Bartin Üniversitesi Tarih Kulübü tarafindan “Bartin Vakiflari” konulu bir konferans düzenlendi. Konferans, Kastamonu Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Ögretim Üyesi Doç. Dr. Cevdet Yakupoglu tarafindan verildi. Bartin (Onikidivan-Ulus) yöresinde yer adlari ile agiz yapisinin Oguzlar ve Kipçaklarin varligi hakkinda ipuçlari verdigini belirten Yakupoglu, “Afsar, Bayindir, Beydili, Çepni, Dodurga, Karaevli, Kinik, Salur, Alpi, Danismendlü; Horasanli Yörükleri, Hüseyinlü Yörükleri, Ivaz Fakih Yörükleri, Ahmedler, Saru Yakup, Mürseller, Kara Dogan, Kizillar, Sevinçler, Tanrivermisler gibi yer ve sahis isimleri Bartin’da Oguz ve Kipçak varligini ortaya koymaktadir.” dedi.

Amasra; Haçli, Bizans, Cenevizli rekabeti yüzünden geri kalmisti

Bartin tarihinin ve vakiflarinin iki büyük mimarinin Candarogullari ve Osmanlilar oldugunu söyleyen Yakupoglu, “Bartin, uzun süre merkezi Kastamonu olan Candarogullari Beyligi tarafindan yöneltildi. Amasra ise Haçli, Bizans, Cenevizli rekabeti yüzünden geri kalmis; tahrip edilmisti. Hristiyan halk, kasabayi terk etmisti. Çevresi uzun yillardir Türklerin elinde idi. Cenevizliler, yörede hiç sevilmedi. Bu yüzden sevimsiz kisilere ‘Ciniviz suratli’ denirdi. Buna ragmen Türk-Ceneviz ticareti ve dolayisiyla köle ticareti çok gelismisti.” diye konustu.

Bartin’in ilk vakif defteri, Yavuz Sultan Selim döneminde tutulmus

Bartin’in ilk vakif defterinin Yavuz Sultan Selim döneminde tutuldugunu belirten Doç. Dr. Cevdet Yakupoglu, “Bartin’in ilk vakif defteri, Yavuz Sultan Selim döneminde tutulmustur. Ancak bu defter, Selçuklu ve Beylikler devri kayitlarinin özetidir. Candarogullari beylerinden I. Süleyman Pasa, I. Ibrahim Bey, Kötürüm Bayezit Bey, Iskender Bey, Isfendiyar Bey; Osmanli hanedanindan I. Murat, Yildirim Bayezit, Emir Süleyman Çelebi, II. Murat, II. Mehmet ve II. Bayezit devirlerinde yapilan vakiflar ve vakif tasdikleri, belgelerin mühim bir kismini teskil etmektedir. Vakif defteri, 1512-1514 yillari arasinda Yavuz Sultan Selim Han devrinde hazirlandigi için bütün vakiflar onun onayindan geçmistir.” dedi.

Amasra, Onikidivan ve diger yöre kadilari “Mevlâna” unvani ile anildi

Bartin’da yer almis ilmî müesseselere ve ilim ehli ile ilgili vakiflara deginen Yakupoglu, “Vakiflarin kontrolü, ilmiye sinifina mensup yani medrese mezunu, ser'i hukuk bilgisine sahip, padisah beratiyla kaza (yargi) görevini yürüten ve devletin bir kazadaki temsilcisi konumunda bulunan kadilar vasitasiyla yürütülmekteydi. Vakfiyelerin düzenlenmesi, bunlarin ser'i sicile kaydinin yapilmasi, vakif kurumu dâhilinde görevli mütevelli, imam, müezzin, müderris gibi vazifelilerin teftis ve kontrolü, vakifla ilgili ödenegin uygun biçimde yerlerini bulmasi, tayin ve azillerin divana arzi, ilgili sahislara ait beratlarin yenilenmesi gibi yetki ve görevler kadiya aitti.” diye konustu. Doç. Dr. Cevdet Yakupoglu; Amasra, Onikidivan ve diger yöre kadilarinin, ilgili vakif kayitlarinda,  isimleri belli olsun veya olmasin, ‘Mevlâna’ unvani ile anildigini vurguladi.

Amasra kadisi, Ulus kadisini teftis ederdi

Ulus kazasi vakiflariyla ilgili yazismalarin, Amasra Kadiligi eliyle gerçeklestirildigini söyleyen Doç. Dr. Cevdet Yakupoglu, “Vakif mallarinin ehil kimseler elinde olup olmadiginin tespiti için Amasra kadisi sik sik teftiste bulunurdu. Bir defasinda, Ulus’ta Bagcugaz’daki vakfi tasarruf eden Salih adli sahis, bir kadinla zina kasti sabit olmasi sebebiyle vakif tasarrufundan azledildi. Bunun üzerine vakif, Amasra kadisinin arzi ve devletin izni ile Salih’in kardesi Maruf’a verildi.” dedi.

Bartin’daki dinî müesseselere ait vakiflara deginen Yakupoglu, “Bartin’da Akçamescit Vakfi, Geçen Mescidi Vakfi, Haci Musa Mescidi Vakfi, Hasan Seyh Dede Camii Vakfi, Imam Seydi Fakih Yeri Mescit Vakfi, Mürsel Fakih Yeri Mescit Vakfi, Yahya Yeri Vakfi gibi dinî vakiflar bulunmaktaydi.” diye konustu.

Anadolu’da bugün belediyelerin, Karayollari çalisanlarinin, Köy Hizmetleri personelinin verdigi hizmeti eskiden vakif müessesesinin gerçeklestirdigini, bu çerçevede ihtiyaç hissedilen yerlere yollar, kaldirimlar, köprüler, kervansaraylar insa edildigini belirten Yakupoglu, “Destina Derbendi Kervansaray Vakfi, Borlu Kadisi Mevlânâ Sücaüddin Ibrahim Vakfi, Bartin Irmagi Köprüsü Vakfi, Erengözoglu Yeri Vakfi dönemin kervansaray vakiflaridir.” dedi.

Halktan da katilimin oldugu konferansa Bartin Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Azize Toper Kaygin, Bartin ve Yöresi Tarih-Kültür Arastirmalari Uygulama ve Arastirma Merkezi (BAYTAM) Müdürü Yrd. Doç. Dr. Mustafa Hizmetli, ögretim üyeleri ve ögrenciler katildi.